Vườn ươm cây giống là gì? Cách làm vườn ươm đúng kỹ thuật tại nhà

Trong vườn ươm cây thì cây giống được chăm sóc từ khi còn là hạt. Để khi phát triển sẽ thích nghi với môi trường khắc nghiệt bên ngoài 

“ Vườn ươm cây giống là gì?” là một câu hỏi khi bạn muốn bắt đầu trồng cây phải biết và hiểu rõ. Trong bài viết này, NTS sẽ giúp bạn tìm hiểu các thông tin hữu ích và chi tiết nhất xoay quanh khái niệm và cách làm vườn ươm. Cùng tham khảo bài viết nhé!

Vườn ươm cây giống là gì?

Vườn ươm cây là nơi ươm trồng nhiều loại cây giống trên các giá thể như xơ dừa, mút xốp, sỏi, bầu đất… Trong vườn ươm những cây con sẽ được chăm sóc từ khi hạt nảy mầm. Nhằm giúp quá trình sinh trưởng và phát triển của cây chịu đựng được môi trường khắc nghiệt. Hai điều kiện quan trọng để hạt nảy mầm trong vườn ươm chính là nhiệt độ từ 25 – 32 độ C và độ ẩm 70 – 80%.

Lựa chọn địa điểm cho vườn ươm cây giống

Khi đưa ra quyết định chọn địa điểm để xây dựng mô hình vườn ươm cây giống, bạn cần phải có câu trả lời cho 4 câu hỏi sau:

Câu số 1: Loại vườn ươm bạn muốn xây dựng là loại nào? Là vườn ươm cây giống cố định hay vườn ươm tạm thời?

Câu số 2: Diện tích hay quy mô của vườn ươm là bao nhiêu? Một năm với 100.000 cây giống trở lên hay 50.000 cây giống trở xuống?

Câu số 3: Nhu cầu cây con lớn như thế nào? 

Câu số 4: Khoảng cách và hình thức vận chuyển nào phù hợp từ vườn ươm cây đến nơi có nhu cầu?

Vị trí đặt vườn ươm cây

Vấn đề quan trọng nhất khi xây vườn ươm cây giống chính là úng nước. Vì thế, khi chọn vị trí cho vườn ươm bạn nên chọn nơi cao ráo, thoát nước nhanh và tốt. Ngoài ra, bạn nên lưu ý thêm các đặc điểm sau đây:

• Có sẵn hoặc gần nơi cấp nước tốt. 
• Đất giàu chất dinh dưỡng, không bị nhiễm mặn và kiềm. 
• Mặt bằng đất cao ráo, tránh úng và phải an toàn trước lũ lụt.
• Phải có nơi trú ẩn chống lại gió to. Nếu có nơi trú ẩn tự nhiên như có thảm thực vật hay cây to chắn gió nên ưu tiên hơn các khu vực lộ thiên. Nếu không thì bạn nên có các màng hay biện pháp che chắn nhân tạo.
• Vị trí ươm cây phải có tuyến đường giao thông tốt đến các nơi có nhu cầu cây giống. Điều này giúp đảm bảo cây con sẽ luôn trong tình trạng tốt và khả năng sống sót cao.
• Đảm bảo luôn có đủ ánh sáng tự nhiên chiếu đến toàn bộ khu vườn ươm.
• Vườn ươm phải được thông thoáng gió, nếu không thì phải sử dụng quạt để hỗ trợ.

Thiết kế vườn ươm cây giống

Sau khi bạn đã chọn được vị trí phù hợp để xây dựng vườn ươm cây giống thì bạn cần san bằng và rào chắn cẩn thận. 

Cách thiết kế vườn ươm cây giống khá đơn giản. Bạn chia diện tích vườn ươm ra thành nhiều khối, được ngăn cách nhau bằng các con đường. Lưu ý các con đường giữa khối phải đủ rộng, đảm bảo cho việc chất và dỡ cây giống được dễ dàng. Các khối được phân biệt bằng các nhãn mác viết chữ cái hay chữ số La Mã.

Ngoài ra, vườn ươm phải có đủ chỗ để làm một khu vực làm phân trộn riêng. Khu vực này tốt nhất nên để xa vườn ươm và có diện tích tối thiểu là 5 x 5 mét.

Một số mô hình vườn ươm cây giống

Mô hình vườn ươm cây giống bao gồm hai loại chính là vườn ươm tạm thời và vườn ươm cố định.

• Vườn ươm tạm thời: Chủ yếu để nhân giống. Các hộ gia đình trồng nhỏ lẻ thường thiết kế vườn ươm cây giống này. Bởi vì vườn chỉ tồn tại trong khoảng thời gian ngắn, cung cấp đủ cây con cho sản xuất và trồng trọt của số ít.
• Vườn ươm cố định: Đáp ứng đủ hai chức năng cơ bản của một vườn ươm. Đây là loại vườn ươm được thiết kế khá quy mô vì cần người chăm sóc có trình độ, thiết bị phải chuyên nghiệp. Nhằm cung cấp đủ nhu cầu lớn cây con liên vùng hay liên tỉnh.

Sơ đồ vườn ươm cây giống

Để thiết kế và xây dựng sơ đồ vườn ươm, đầu tiên bạn hãy phân chia đất vườn ươm thành nhiều khu vực. Sau đó chọn ra phương hướng sử dụng đất và điều kiện của vườn hợp lý nhất. 

Sơ đồ vườn ươm cây giống nên bố trí theo hình chữ nhật, bao gồm các khu vực sau đây:

• Khu vực gieo hạt, ươm cây: Đây là nơi sản xuất cây mầm cho quá trình sản xuất cây con ở vườn ươm. Khu vực này thường chiếm khoảng 10% tổng diện tích toàn vườn. Đồng thời là nơi cao ráo, có khả năng thoát nước tốt và ít chịu ảnh hưởng bên ngoài. Và được xây dựng hệ thống chắn gió, che mưa to tránh làm ảnh hưởng đến quá trình nảy mầm và chất lượng của hạt. 
• Khu vực cấy và huấn luyện cây con: Chiếm phần lớn diện tích vườn, khoảng 70%. Là nơi đóng bầu, cấy, chăm sóc và huấn luyện cây con đến khi đạt tiêu chuẩn để xuất khỏi vườn ươm. Khu vực này phải ưu tiên thuận tiện giao thông để di chuyển và xuất bán dễ dàng. Đồng thời phải đảm bảo sự thông thoáng, không bị che khuất ánh sáng, không bị ngập trũng.
• Khu vực nhà kho đất, lối đi, hàng rào, bể chứa nước và các công trình khác: Chiếm diện tích khoảng 20% vườn ươm. Khu vực này sẽ bao gồm văn phòng làm việc, kho dụng cụ và phân bón, kho đất, bóng bầu. Ngoài ra còn có lối đi lại, hàng rào, cổng và hệ thống thoát nước, tưới nước, bể chứa nước.

Ưu điểm của vườn ươm cây

Thiết kế vườn ươm cây giống giúp sản lượng tăng lên nhất định và vụ mùa được phát triển lâu dài. Ngoài ra, vườn ươm còn mang đến các ưu điểm khác như:

Tiết kiệm không gian

Với một vườn ươm cây giống bạn có thể thu hoạch được hai vụ mùa liên tục mà không bị gián đoạn. Vụ đầu tiên thường sẽ bắt đầu gieo hạt và thu hoạch sớm hơn một tháng. Và một tháng trước khi thu hoạch bạn sẽ bắt đầu ươm hạt cho vụ hai. Vì thế khi thu hoạch vụ một thì cây non vụ hai cũng đã đủ tháng và sẵn sàng vào luống. Do đó, bạn chỉ cần khoảng một phần bề mặt của vườn ươm để chuyển cây con và gieo hạt có sẵn để bắt đầu mùa vụ. 

Ngoài ra, bạn cũng có thể trực tiếp gieo trồng nhiều loại cây khác nhau trong cùng một vụ mùa. Giúp bạn tiết kiệm được không gian của khu vườn khi liên tục ươm trồng mà không để trống khu đất nào.

 

Tiết kiệm công sức

Mật độ gieo hạt trong vườn ươm cây luôn được kiểm soát chặt chẽ vì thế cỏ dại sẽ rất ít mọc. Vì thế, bạn không cần tốn công nhổ bỏ cỏ dại so với cách gieo truyền thống. Ngoài ra, việc tưới nước cho cây cũng sẽ dễ dàng và phủ kín hơn.

Nói chung, việc kiểm soát và chăm sóc trên một diện tích nhỏ sẽ dễ dàng hơn. Nó giúp cho bạn có nhiều thời gian chuẩn bị khi cho cây con xuống luống mà không cần vội vàng. 

Tiết kiệm hạt giống

Đối với các phương pháp gieo trồng truyền thống, bạn sẽ cần nhiều hạt giống để gieo kín luống. Khi cây mọc bạn phải tiếp tục loại bỏ các cây yếu kém, sâu bệnh để các cây con còn lại có đủ không gian để phát triển. Điều này cho thấy cuối cùng chỉ có khoảng 20% hạt giống là sử dụng được.

Còn với mô hình vườn ươm cây giống, bạn sẽ bắt đầu với lượng hạt giống vừa đủ số lượng bầu ươm. Và khi cây con lớn lên, bạn không cần phải làm mỏng hay loại bỏ các cây yếu trong luống. Tránh dẫn đến việc mất thời gian và lãng phí hạt giống.

 

Tránh bệnh

Với quy mô nhỏ như vườn ươm cây giống thì bạn sẽ dễ dàng quản lý và chống lại sâu bệnh. Đối với bệnh nấm thường gặp ở cây con, việc phát hiện và áp dụng phương pháp điều trị sẽ dễ dàng hơn trên bề mặt diện tích nhỏ. Đặc biệt, cây non rất dễ bị tổn thương. Một vườn ươm sẽ giúp bạn xử lý và chăm sóc cây thuận tiện hơn là trồng trên một diện tích lớn.

Ngoài ra, bạn có thể tạo ra mồi nhử để thu hút sâu bệnh tránh xa khu vực ươm trồng của bạn. Bằng cách dựa vào tập tính của từng loại côn trùng gây hại mà bạn trồng mồi nhử ở góc xa. Nhờ thế, bạn sẽ thấy rằng vườn ươm của bạn sẽ không bị ảnh hưởng bởi sâu bệnh.

Để tăng thêm sự bảo vệ tốt nhất cho vườn ươm, bạn có thể trồng các loại cây như oải hương, bạc hà để xua đuổi côn trùng hay sâu bệnh. Giúp tạo ra một không gian an toàn tuyệt đối cho cây con phát triển tốt nhất.

Một số cây trong vườn ươm

Một số loại rau như cần tây, bông cải, xà lách, bắp cải, thì là, xu hào, củ cải,…Hay hoa cúc, đinh hương, hoa lưu ly, violet, hoa cẩm chướng,…Là hai loại cây nên gieo trong vườn ươm. Ngoài ra, bạn cũng có thể ươm hạt cây ăn quả, cây cho bóng mát, cây cảnh, cây lấy gỗ,…

Như vậy, qua bài viết trên bạn đã tìm hiểu và nắm được các thông tin xoay quanh vườn ươm cây giống. NTS hy vọng bạn sẽ xây dựng được cho mình một vườn ươm cây đúng kỹ thuật để nâng cao hiệu suất trồng trọt trong tương lai. Trân trọng!